BA MƯƠI BẢY PHÁP TU CỦA BỒ TÁT
Nam mô Quán Thế Âm Bồ tát
Con luôn đem thân, khẩu, ý chí thành đảnh lễ Đạo sư vô thượng và đấng cứu độ Quán Thế Âm Bồ tát. Mặc dù quán chiếu rằng vạn pháp là không đến không đi, các ngài vẫn chuyên tâm nỗ lực mang lại lợi lạc cho chúng sinh.
Chư Phật toàn hảo, cội nguồn của tất cả lợi lạc và hạnh phúc, đều khởi nguồn từ việc thành tựu giáo pháp vi diệu. Và việc thành tựu đó lại tùy thuộc vào sự hiểu biết các pháp tu. Vì vậy tôi sẽ giải thích về các pháp tu của Bồ tát.
(1) Đã được thân người quý hiếm với đầy đủ sự tự do và may mắn, vậy hãy chuyên cần lắng nghe, suy tư, thiền tập bất kể ngày đêm để giải thoát cho chính mình và chúng sinh khỏi biển khổ Luân hồi. Đó là pháp tu của Bồ tát. (2) Tâm bám luyến người thân khuấy động như sóng nước. Tâm sân hận kẻ thù thiêu đốt như lửa cháy. Tâm vô minh không biết điều gì cần làm và điều gì không nên làm rất che chướng mê lầm. Hãy rời bỏ quê hương [để buông bỏ tâm vướng mắc vào nơi gây ra tham ái]. Đó là pháp tu của Bồ tát. (3) Khi tránh xa những nơi nguy hại [nơi dễ sinh khởi cảm xúc tiêu cực], phiền não sẽ dần giảm thiểu. Khi gìn giữ không để mất chánh niệm, những nỗ lực thiện hạnh sẽ tự nhiên tăng trưởng. Với sự tỉnh giác sáng rõ, tín tâm vào giáo pháp sẽ phát khởi. Hãy tu tập ở những nơi thanh vắng cô tịch. Đó là pháp tu của Bồ tát. (4) Thân bằng quyến thuộc lâu năm rồi sẽ phải rời xa. Tài sản tạo dựng bằng mồ hôi nước mắt rồi sẽ phải bỏ lại. Tâm thức ‐ chỉ là khách trọ trong căn nhà thân xác ‐ rồi sẽ phải ra đi. Hãy đừng bám luyến vào đời sống thế gian này. Đó là pháp tu của Bồ tát. (5) Khi giao du với bạn xấu, tam độc sẽ gia tăng; việc lắng nghe, suy tư, thiền tập sẽ giảm sút; tình yêu thương và lòng bi mẫn cũng bị suy thoái. Hãy xa lìa kẻ xấu. Đó là pháp tu của Bồ tát. (6) Khi nương tựa nơi Thiện tri thức, lỗi lầm của ta sẽ được tiêu trừ và đức hạnh của ta sẽ tăng trưởng như mặt trăng đang dần tròn đầy. Hãy trân quý các bậc Thiện tri thức siêu phàm hơn cả chính thân xác mình. Đó là pháp tu của Bồ tát. (7) Các vị trời phàm tục đang còn ở trong ngục tù của sinh tử Luân hồi thì làm sao có thể gia hộ cho ta được? Vì vậy khi tìm kiếm nơi nương tựa và quy y thì hãy quy y Tam Bảo – nơi nương tựa chân thật. Đó là pháp tu của Bồ tát. (8) Đấng Thế Tôn đã dạy rằng tất cả những khổ đau không thể chịu nổi của ba cõi thấp đều là quả báo của những ác nghiệp. Vì vậy dù có phải hy sinh mạng sống của bản thân thì cũng đừng bao giờ làm những việc ác. Đó là pháp tu của Bồ tát. (9) Lạc thú của ba cõi giống như giọt sương đọng trên ngọn cỏ, sẽ tan biến trong chốc lát. Hãy phấn đấu đạt tới trạng thái giải thoát tối thượng vĩnh hằng. Đó là pháp tu của Bồ tát. (10) Khi những bà mẹ đã từng tử tế với chúng ta từ vô thủy vô chung đang chịu khổ đau thì hạnh phúc riêng mình liệu có nghĩa lý gì? Vì vậy hãy phát khởi tâm nguyện giác ngộ để giải thoát cho vô lượng chúng sinh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (11) Tất cả các đau khổ [không trừ một ngoại lệ nào] đều xuất phát từ việc mong cầu hạnh phúc cho riêng mình. Chư Phật toàn giác bắt nguồn từ tâm vị tha. Bởi vậy hãy hoán đổi hạnh phúc của bản thân lấy sự khổ đau của chúng sinh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (12) Mặc dù bị thúc đẩy bởi lòng tham khôn cùng, có những kẻ trộm cắp hoặc xúi giục người khác tước đoạt toàn bộ tài sản của ta, hãy dâng hiến cho họ thân xác, của cải, và công đức ta đã tích lũy trong ba thời [quá khứ, hiện tại, vị lai]. Đó là pháp tu của Bồ tát. (13) Mặc dù có kẻ định chặt đầu ta trong khi ta hoàn toàn vô tội, hãy dùng sức mạnh của lòng bi mẫn gánh nhận tất cả những tội ác của họ. Đó là pháp tu của Bồ tát. (14) Nếu có kẻ đi loan truyền hàng tỷ ngôn từ xúc phạm ta, hãy lấy tâm yêu thương đáp lại bằng cách nói về những đức tính tốt của người đó. Đó là pháp tu của Bồ tát. (15) Mặc dù có kẻ phơi bày những lỗi lầm của ta và phỉ báng chế nhạo ta nơi công cộng trước đám đông, hãy khiêm nhường đảnh lễ người đó và coi họ như bậc Thiện tri thức. Đó là pháp tu của Bồ tát. (16) Mặc dù kẻ mà ta chăm sóc yêu thương như con đẻ lại xem ta như kẻ thù, hãy đối xử với kẻ đó như một bà mẹ hiền yêu thương đứa con bị bệnh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (17) Mặc dù có kẻ ngang hàng hoặc thấp kém hơn ta, chỉ vì kiêu mạn lại đi coi khinh ta, hãy đặt kẻ đó lên đỉnh đầu với sự tôn kính giống như ta làm với vị Đạo sư. Đó là pháp tu của Bồ tát. (18) Mặc dù sống trong cảnh nghèo khó và thường xuyên bị khinh miệt, mắc bệnh hiểm nghèo và bị tà ma quấy phá, hãy không chút sờn lòng và hãy gánh nhận tất cả các ác nghiệp và khổ đau của chúng sinh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (19) Mặc dù nổi tiếng và được bao người trọng vọng, hoặc giàu có tương đương với Tỳ Sa Môn Thiên Vương (vị trời chủ về tài của), hãy nhận rõ sự phù du của thịnh vượng thế gian, và hãy đừng tự phụ kiêu ngạo. Đó là pháp tu của Bồ tát. (20) Cho dù có tiêu diệt được kẻ thù bên ngoài, nhưng lại chưa khuất phục được kẻ thù bên trong là sự sân hận của chính mình, thì cũng chỉ làm gia tăng kẻ thù mà thôi. Bởi vậy hãy điều phục tâm bằng hai đoàn quân Từ và Bi. Đó là pháp tu của Bồ tát. (21) Ngũ dục thế gian cũng như nước muối, càng uống ta càng thèm khát. Hãy ngay lập tức buông bỏ bất cứ điều gì gây ra tham ái và bám chấp. Đó là pháp tu của Bồ tát. (22) Sự hiển bày của vạn pháp đều tùy thuộc vào tâm. Từ khởi thủy, bản tánh của tâm ta không hề bị chấp trước vào các cực đoan, phóng chiếu vọng tưởng. Hiểu biết điều này như thế, hãy đừng để tâm bị lôi cuốn vào vòng nhị nguyên đối đãi chủ thể ‐ đối tượng. Đó là pháp tu của Bồ tát. (23) Khi đối diện những đối tượng hấp dẫn, cho dù thấy chúng đẹp đẽ như cầu vồng giữa hạ, hãy biết rằng chúng không có tự tánh và hãy buông bỏ tham ái bám chấp. Đó là pháp tu của Bồ tát. (24) Mọi hình thức khổ đau đều như mộng ảo (tựa cái chết của đứa con trong giấc mộng của bà mẹ). Chấp các huyễn ảnh là thực có sẽ làm phiền muộn tâm ta. Vì vậy, khi gặp nghịch cảnh, hãy coi chúng như ảo huyễn. Đó là pháp tu của Bồ tát. (25) Kẻ mong cầu giác ngộ khi cần có thể bố thí cả sinh mạng của mình, huống hồ chỉ là những thứ vật chất bên ngoài? Hãy bố thí mà không mong đợi được đền đáp hay trả quả tốt đẹp. Đó là pháp tu của Bồ tát. (26) Nếu không giữ giới, ta sẽ không thể đạt được mục đích của riêng mình, đừng nói chi đến ước muốn thành tựu lợi lạc cho tha nhân [điều này thật đáng buồn cười]. Vì vậy, hãy trì giới mà không có sự mong cầu của thế gian. Đó là pháp tu của Bồ tát. (27) Đối với những vị Bồ tát mong nguyện vun bồi đức hạnh, thì tất cả những kẻ hãm hại họ lại là những bảo vật trân quý. Vì vậy hãy trưởng dưỡng hạnh nhẫn nhục với tâm không thù hận. Đó là pháp tu của Bồ tát. (28) Ngay như hàng Thanh văn và Độc giác chỉ mong thành tựu mục đích [giải thoát] của riêng mình, cũng gắng công tu tập miên mật như đang khẩn trương dập tắt lửa cháy trên đầu. Vì vậy, hãy nỗ lực tinh tấn để làm lợi lạc cho tất cả chúng sinh, và đó cũng chính là nguồn gốc của mọi đức hạnh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (29) Nên biết rằng mọi cảm xúc phiền não đều bị tiêu trừ bởi thiền chỉ và thiền quán, vì thế hãy luyện tập định tâm để siêu vượt cả bốn tầng thiền vô ‐ sắc. Đó là pháp tu của Bồ tát. (30) Nếu thiếu trí huệ Ba la mật thì dù có cả năm Ba la mật [kia] cũng vẫn không thể đạt tới giác ngộ tối thượng. Vì vậy hãy vun bồi các phương tiện thiện xảo cùng với trí huệ tam vô tướng [trí huệ không phân biệt ta, người và các pháp]. Đó là pháp tu của Bồ tát. (31) Nếu chỉ thể hiện [bề ngoài] là một hành giả mà không tự quán xét lỗi lầm của bản thân, thì ta có thể hành động đi ngược lại với Phật pháp. Vì vậy hãy luôn luôn quán xét và loại trừ lỗi lầm của mình. Đó là pháp tu của Bồ tát. (32) Nếu vì sự thôi thúc của các cảm xúc ô nhiễm mà ta vạch lỗi của một vị Bồ tát thì chính ta tự hại mình. Vì vậy hãy đừng đi nói về lỗi lầm của những hành giả Đại Thừa. Đó là pháp tu của Bồ tát. (33) Nếu bị lôi kéo vào vòng danh lợi, có thể gây ra tranh chấp và làm giảm sút các hoạt động lắng nghe, suy tư, thiền định. Vì thế hãy từ bỏ sự tham ái đối với các mối quan hệ bạn bè, họ hàng, thí chủ. Đó là pháp tu của Bồ tát. (34) Ác khẩu làm xáo động tâm trí kẻ khác và làm hư hoại hạnh Bồ tát. Vì thế hãy tránh những lời nói khắc nghiệt gây ra sự bất an cho kẻ khác. Đó là pháp tu của Bồ tát. (35) Khi những cảm xúc phiền não đã trở thành thói quen lâu ngày thì thật khó để vượt qua chúng bằng các phương pháp đối trị. Hãy trang bị cho mình vũ khí đối trị là chánh niệm và hãy diệt trừ các cảm xúc phiền não như tham ái ngay khi chúng vừa phát khởi. Đó là pháp tu của Bồ tát. (36) Nói tóm lại, bất luận đang làm gì, ta phải luôn tự hỏi ’Tâm ta đang ở trạng thái nào?’ Hãy liên tục duy trì chánh niệm và tỉnh giác để thành tựu mục đích làm lợi lạc cho chúng sinh. Đó là pháp tu của Bồ tát. (37) Để giải trừ nỗi thống khổ của vô lượng chúng sinh, với trí huệ thuần tịnh tam vô tướng [trí huệ không phân biệt ta, người và các pháp], hãy hồi hướng tất cả các công đức có được từ nỗ lực này để đạt được giác ngộ. Đó là pháp tu của Bồ tát. Tôi đã soạn
37 Pháp tu của Bồ tát cho tất cả những ai muốn tu tập Bồ tát đạo, theo lời giảng và luận giải của chư vị tổ sư, dựa trên các yếu nghĩa trong kinh điển và Mật điển.
Vì trí tuệ kém cỏi và sự hiểu biết nghèo nàn nên đây không phải là áng thơ làm vui lòng các học giả. Tuy nhiên vì tôi đã dựa trên kinh điển và lời giáo huấn của các bậc tổ sư nên tôi cho rằng các pháp tu của Bồ tát này không có gì sai sót.
Mặc dù vậy, một người với trí tuệ thấp kém như tôi khó có thể thấu hiểu hết độ sâu đại hạnh của các bậc Bồ tát. Con cầu xin các ngài lượng thứ cho những khuyết điểm của con, chẳng hạn như các ý tứ thiếu mạch lạc và mâu thuẫn.
Nương theo công đức này, nguyện cho tất các chúng sinh thông qua việc thực hành Bồ đề tâm tương đối và tuyệt đối trân quý, sẽ trở thành đấng Cứu Độ Quán Thế Âm (Chenrezig), vị Bồ tát thoát khỏi hai kiến chấp, chấp [tồn tại] thế gian và chấp an lạc [xuất thế gian].
Ghi thay lời giới thiệu, Trích "Bình giảng ba mươi bảy pháp tu của Bồ tát", Garchen Rinpoche Nội dung đọc web đang cập nhật. Xin vui lòng đọc và tải file PDF tại đây: https://lienhoaquang.com/thu-vien_BINH-GIANG-BA-MUOI-BAY_skmtctt_xem-PDF_tuequang.html.