Liên Hoa Quang        

2.538 năm sau khi Thái tử Tất Đạt Đa bước ra khỏi cánh cửa của cung điện – vào năm này, hàng triệu người đang hành lễ, vui đùa và dự liệu cho sự khởi đầu mới, với một số người tưởng nhớ Thượng đế, còn với một số người nữa lại là dịp để bán hàng giảm – một trận sóng thần khủng khiếp đã làm rung chuyển cả thế giới. Ngay cả những người có trái tim lạnh lùng nhất cũng phải hoảng sợ. Như cách những câu chuyện được kể trên truyền hình, một số người trong chúng ta có thể ước mong giá mà Orson Welles sẽ cắt ngang để thông báo rằng tất cả chỉ là một trò đùa hay Người Nhện sẽ ra tay để cứu đời.

Không nghi ngờ rằng trái tim của Thái tử Tất Đạt Đa sẽ rạn vỡ khi Ngài chứng kiến những nạn nhân của trận động đất trôi dạt vào bờ biển. Nhưng trái tim của Ngài còn tan nát hơn khi đứng trước sự thật là chúng ta vẫn luôn bất ngờ, vẫn luôn chối từ sự thật về vô thường. Hành tinh này được cấu thành từ những lớp đất magma kém ổn định. Mỗi một vùng đất – như Australia, Đài Loan, hay Châu Mỹ – chỉ giống như hạt sương sẽ rơi xuống cỏ. Vậy mà những công trình chọc trời và những đường hầm được xây dựng không dứt. Những hoạt động tàn phá rừng vô tội vạ vì con người cần những đôi đũa dùng một lần và những bưu phẩm tạp nham chỉ để mời sự vô thường hành động nhanh hơn mà thôi. Nên chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi chúng ta phải chứng kiến những dấu hiệu kết thúc của bất cứ một hiện tượng nào, nhưng vẫn rất khó để thuyết phục chúng được chúng ta.

Dù vậy, ngay sau một dấu hiệu nhắc nhở gây choáng váng giống như là sóng thần, thì cái chết và sự suy tàn sẽ sớm bị ngụy trang và lãng quên. Những khu nghỉ dưỡng sang trọng sẽ được dựng lên ngay tại chính địa điểm nơi những gia đình đã đến nhận diện xác của những người thân yêu của họ. Con người trên thế giới sẽ lại tiếp tục mê say vào cái thực tế đang gây hại thêm và đầy giả dối với hy vọng đạt được hạnh phúc lâu dài. Ước vọng cho “hạnh phúc mãi mãi về sau” chỉ là sự ham muốn trá hình về sự thường hằng. Những khái niệm giả tạo như “tình yêu vĩnh cửu”, “hạnh phúc mãi mãi” và “sự cứu rỗi” tạo ra nhiều bằng chứng của sự vô thường. Ý định của chúng ta và kết quả đạt được thường trái ngược. Chúng ta định sẽ xây dựng bản thân mình và thế giới của chúng ta, nhưng lại quên mất rằng sự suy tàn xuất hiện ngay khi sự sáng tạo bắt đầu. Những gì chúng ta nhắm tới thì không tan rã, nhưng những gì chúng ta làm lại đưa thẳng chúng ta đến chỗ tan rã.

Đức Phật đã từng khuyên lúc nào chúng ta cũng cần phải cố gắng ghi nhớ khái niệm về vô thường và đừng cố che đậy nó. Bằng cách duy trì sự tỉnh giác về những hiện tượng do tập hợp mà thành, chúng ta trở nên tỉnh giác về sự phụ thuộc lẫn nhau. Và khi nhớ rằng mọi sự đều vô thường, chúng ta sẽ ít bị phụ thuộc vào những giả định, những niềm tin cứng nhắc (thuộc cả tôn giáo lẫn thế tục), những hệ thống giá trị hay những đức tin mù quáng. Sự tỉnh giác này ngăn chúng ta khỏi bị thu hút vào đủ loại tình huống cá nhân, chính trị và quan hệ. Chúng ta bắt đầu nhận ra mọi thứ hoàn toàn không nằm dưới sự kiểm soát của mình và sẽ không bao giờ như vậy, vì thế không mong đợi mọi thứ vận hành theo những hy vọng và sợ hãi. Chẳng có ai đáng để trách cứ khi các sự việc trở nên xấu đi bởi vì có vô số nguyên nhân và điều kiện (nhân duyên) để trách cứ. Chúng ta có thể điều khiển sự giác tỉnh này từ những khu vực thâm sâu nhất của trí tưởng tượng cho tới những mức độ vi tế, vi tế còn hơn cả những nguyên tử.



Trích “Thế nào là Phật tử”, Dzongsar Khyentse